Μόνον ο έρωτας σου δίνει φτερά Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΙΔΑΛΗ

Μόνον ο έρωτας σου δίνει φτερά
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΙΔΑΛΗ

Πενήντα χρόνια ζωής κλείνει φέτος το περίφημο Μαύρο Θέατρο της Πράγας, που ίδρυσε ο 70χρονος σήμερα Ζίρι Σρνετς. Η τσέχικη αυτή ομάδα με τους καλλιτέχνες της (ηθοποιοί, που είναι συγχρόνως κουκλοπαίκτες, μίμοι και χορευτές) έρχεται στην Αθήνα για να παρουσιάσει την καινούργια της δουλειά στο Μέγαρο Μουσικής στις 9 και 10 Απριλίου.


Το «Ιπτάμενο ποδήλατο» αναφέρεται στην άοκνη προσπάθεια ενός εφευρέτη να κατασκευάσει το αντίστοιχο ποδήλατο, ανακαλύπτοντας για πρώτη φορά στη ζωή του τον... έρωτα. Ενα μαγικό ταξίδι με τους αόρατους μαυροντυμένους ηθοποιούς να δίνουν ζωή σε πλήθος αντικειμένων, πάντα με τη γλώσσα της σιωπής και με περίτεχνους φωτισμούς.

Ο σεναριογράφος και σκηνοθέτης της παράστασης Ζίρι Σρνετς, που είναι επιπλέον μουσικός, ζωγράφος και ποιητής, μιλάει στην «Ε» γι' αυτή την ιπτάμενη παράστασή του όπως και για την πολύχρονη πορεία του στα φωτεινά σκοτάδια της φαντασίας και του ονείρου.

Με το σκοτάδι ή με το φως τα πάτε πιο καλά;

«Συνήθως, η περισσότερη δουλειά στην τέχνη του Μαύρου Θεάτρου γίνεται στο φως, εκεί ζωγραφίζεις και δημιουργείς τα αντικείμενα, εκεί γεννιέται όλη η ιστορία. Από την άλλη, το σκοτάδι μάς βοηθάει για να τη ζωντανέψουμε. Και τα δύο, λοιπόν, είναι τα συστατικά για να ανακαλύψεις νέα πράγματα· όπως και στη ζωή, έτσι και στην τέχνη».

Το να πετάει κανείς έχει κάτι το μαγικό. Πώς προέκυψε η τωρινή παράσταση;

«Δεν είναι κάποιο γνωστό παραμύθι, είναι μια ιστορία που έγραψα και περιγράφει ένα παιδικό μου όνειρο. Μικρός ήθελα να πετάξω μ' ένα ποδήλατο. Είχα πονέσει πολύ μέχρι να καταλάβω ότι δεν θα μπορούσα ποτέ να τα καταφέρω. Αργότερα, στη σχολή Καλών Τεχνών της Πράγας, όταν ανακάλυψα επιτέλους ότι υπάρχει τρόπος να γίνει αυτό, αποφάσισα να το διηγηθώ σε μια ιστορία. Βέβαια, σε αυτήν, ο ήρωάς μας -στην προσπάθειά του να δημιουργήσει το ποδήλατο που πετάει- ανακαλύπτει ότι η μόνη δύναμη που μπορεί να σε κάνει να πετάξεις είναι ο έρωτας».

Γιατί;

«Διότι ο έρωτας σε αποσυντονίζει, σε βάζει σε μια περιπέτεια διαφορετική από κείνη της λογικής. Σε περίοδο κρίσης, όπως είναι αυτή που ζούμε, με τον καθένα από εμάς να την αντιμετωπίζει αυξάνοντας τις ώρες εργασίας και μειώνοντας τον προσωπικό του χρόνο, ίσως είναι επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε. Ο ήρωάς μας δεν ενδιαφέρεται για τίποτά άλλο, παρά μόνο για την ανακάλυψή του, όπως εμείς σήμερα για τη δουλειά μας. Ομως υπάρχει ένα αντίδοτο σε αυτή την εργασιομανία. Υπάρχει ο έρωτας για το κάθε τι, που μπορεί να μας θυμίσει ξανά ότι δεν γεννηθήκαμε μόνο για να δουλεύουμε».

Είναι μια... επιστήμη ο έρωτας; Η πείρα σας τι λέει, μιας κι έχετε παντρευτεί τρεις φορές;


«Οχι, δεν είναι επιστήμη. Και είναι κάθε φορά διαφορετικός. Κάθε φορά παίρνει τη μορφή που του δίνεις εσύ. Και μπορεί να παντρεύτηκα τρεις φορές, αλλά ο έρωτας ήρθε πολύ περισσότερες και ελπίζω να συνεχίζει να έρχεται συχνά. Είναι αυτή η γλυκιά φαγούρα για κάθε τι που ερωτευόμαστε και έχει τη δύναμη να μας βγάζει από το πρόγραμμα, να μας ξυπνάει, να μας κάνει να ενδιαφερόμαστε πραγματικά για όσα συμβαίνουν γύρω μας».

Η γλώσσα της σιωπής, της παντομίμας, αγγίζει τα παιδιά περισσότερο ή τους ενήλικους;

«Αγγίζει όλο τον κόσμο. Είναι μια γλώσσα παγκόσμια. Και είναι η αιτία που σε κάνει να πιστεύεις στον άνθρωπο, σε αυτό το δημιούργημα που έχει βρεθεί στη Γη για να την κατανοήσει και να την αγαπήσει. Και αντί γι' αυτό την καταστρέφει και τη μισεί. Πιστεύω στην πραγματική ουσία της ύπαρξης, στην ψυχή μας. Είναι σπουδαίο να αγγίζεις τις ψυχές των ανθρώπων χωρίς να λες ούτε μια λέξη».

Στις θεατρικές περιπλανήσεις σας νιώθετε συγγενικά με τον Πίτερ Παν ή με την Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων;

«Μου αρέσουν πολύ τα παραμύθια. Θα έλεγα ότι στο καθένα βρίσκω και μια στιγμή που θα μπορούσε και να είναι αληθινή. Ωστόσο, στις διασκευές που κάνουμε, λόγω της διαφορετικότητας που έχει η τεχνική του Μαύρου Θεάτρου, προσθέτω και πράγματα που δεν υπάρχουν στο παραμύθι. Και ο Πίτερ Παν και η Αλίκη είναι από τα αγαπημένα μου παραμύθια».

Προτιμάτε ποδήλατο, αυτοκίνητο ή ποδαρόδρομο;

«Περπατάω ώρες κάθε μέρα. Ειδικά στην Πράγα, δεν μπορώ να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς περπάτημα».

Τι αγαπάτε πιο πολύ από την Πράγα;

«Είναι το σκηνικό ενός παραμυθιού που δεν έχει γραφτεί ακόμα».

Ταξιδεύετε χρόνια σε διάφορες χώρες με τις παραστάσεις σας. Δεν έχετε κουραστεί;

«Με τα ταξίδια αλλά και τα βλέμματα των θεατών δεν κουράζομαι ποτέ. Και παντού η χαρά του κόσμου για το θέαμα που βλέπει, αλλά κυρίως των παιδιών, είναι μια σπουδαία εμπειρία». *

Το Μαύρο Θέατρο γίνεται καλύτερο, αλλά δεν αλλάζει

Η «φιλοσοφία» του Μαύρου Θεάτρου, στα 50 χρόνια ζωής του, παραμένει ίδια ή έχει αλλάξει;

«Η φιλοσοφία του δεν αλλάζει ποτέ, και όποιος προσπάθησε να την αλλάξει απέτυχε. Είναι ένα ονειρικό ταξίδι γεμάτο από αληθινές στιγμές αγάπης και συνεργασίας μεταξύ των ηθοποιών και του κοινού. Οι τεχνικές βέβαια εξελίσσονται, χρόνο με τον χρόνο προσπαθούμε να εισάγουμε νέα στοιχεία, όπως και να εμπλουτίζουμε με νέες πρακτικές τις παραστάσεις -έτσι ώστε επιτυχημένες παραστάσεις να παρουσιάζονται σε νέες βερσιόν. Με λίγα λόγια, προσπαθούμε να γινόμαστε καλύτεροι!».

Οταν κυριαρχούν στις μέρες μας το χρήμα, η τεχνολογία, ο καταναλωτισμός, υπάρχουν περιθώρια για όνειρα και παραμύθια;

«Ζούμε δυστυχώς σε μια εποχή όπου μας προσφέρεται σε μεγάλες ποσότητες ημικουλτούρα ή μάλλον υποκουλτούρα, σε μια εποχή όπου η βία οδηγεί στην αναισθησία, την αδιαφορία και την έλλειψη σεβασμού μεταξύ ανθρώπων. Το κύμα της τεχνολογικής ανάπτυξης θα περάσει όμως και θα χαθεί. Οι άνθρωποι, και ειδικά οι νέοι, αναζητούν το άγγιγμα, την κοινή εμπειρία. Είμαι χαρούμενος που ακόμα ανακαλύπτω βλέμματα υπέροχα, χαρούμενα και ευαίσθητα. Αμέσως θυμάμαι μια φράση του Ερμαν Εσε: "Επιστροφή στα βάθη του πολιτισμού της αμίαντης ψυχής"».

Υπάρχουν κάποιοι καλλιτέχνες που σας έχουν επηρεάσει;

«Είναι πολλοί. Αλλά ο καθένας μας έχει το δικό του φίλτρο και μπορεί να διαβάσει, να δει· αλλά εγώ ποτέ δεν ήμουν φίλος τής μίμησης. Με ενδιέφερε περισσότερο η εφευρετικότητα, τόσο στον τρόπο σκέψης όσο και στον τρόπο πράξης. Για μια μεγάλη χρονική περίοδο της ζωής μου, πάντως, ήμουν φανατικός θαυμαστής των κειμένων τού Αριστοφάνη. Θεωρώ μεγαλειώδη τη σάτιρα που γεννήθηκε από αυτόν τον σπουδαίο αρχαίο Ελληνα».